Sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biri olan bağırsak sağlığı, son yıllarda probiyotiklerin etkisiyle daha fazla ön plana çıkmıştır. Sindirim sistemimizin dengesi ve genel bağışıklık fonksiyonları için büyük önem taşıyan probiyotikler, bağırsak florasının korunması ve yenilenmesinde kritik bir rol oynar. Bu yazıda, probiyotiklerin bağırsak sağlığındaki temel işlevlerinden başlayarak, en etkili probiyotik türlerine, beslenme ve takviyelerle desteklenmesine kadar geniş bir perspektif sunulacaktır.

Probiyotiklerin Bağırsak Sağlığındaki Temel Rolü ve Faydaları

Probiyotik nedir? Tanımı ve genel özellikleri

Probiyotikler, genellikle “iyi” bakteriler olarak tanımlanan, bağırsak mikrobiyotasında doğal olarak bulunan canlı mikroorganizmalardır. Sindirim sisteminde dengeyi sağlar, zararlı mikroorganizmaların çoğalmasını engeller ve bağırsak sağlığını desteklerler. Lactobacillus, Bifidobacterium gibi türler en yaygın kullanılan probiyotikler arasında yer alır. Bu mikroorganizmalar, uygun koşullar altında çoğalabilir ve bağırsakta kolonize olarak faydalı etkilerini gösterirler.

Probiyotiklerin en önemli özelliği, canlı olmaları ve tüketildiklerinde bağırsakta aktif kalabilmeleridir. Böylece sindirim sistemine girdiklerinde, vücudun doğal mikrobiyal dengesini koruyarak sağlıklı bir bağırsak florası oluştururlar. Ayrıca, probiyotiklerin metabolik aktiviteleri sayesinde sindirim enzimlerinin üretimi artar, böylece besinlerin daha iyi sindirilmesine katkıda bulunurlar.

Bağırsak florasının önemi ve probiyotiklerin bu florayı nasıl desteklediği

Bağırsak florası, sindirim kanalında bulunan trilyonlarca mikroorganizmanın oluşturduğu karmaşık bir ekosistemdir. Bu mikroorganizmalar arasında hem faydalı hem de zararlı olanlar bulunur. Sağlıklı bir bağırsak florası, bu dengeyi sağlayarak sindirim işlevlerini optimize eder, toksinlerin atılmasını kolaylaştırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Probiyotikler, bağırsak florasının doğal ve sağlıklı dengesini koruyarak zararlı bakterilerin aşırı çoğalmasını engeller. Bu sayede, inflamasyonun önlenmesine yardımcı olur ve bağırsak bariyerinin güçlenmesini sağlarlar. Özellikle antibiyotik kullanımı sonrası veya stres gibi faktörlerin bağırsak mikrobiyotasını olumsuz etkilediği durumlarda probiyotik takviyesi, florayı destekleyerek sindirim sisteminin yeniden düzenlenmesine katkı sağlar.

Sindirim sistemi sağlığında probiyotiklerin rolü

Probiyotikler, sindirim sistemi üzerinde birden çok olumlu etkiye sahiptir. Öncelikle, besinlerin parçalanmasına yardımcı olarak sindirimi kolaylaştırırlar. Aynı zamanda, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlık, ishal ve gaz gibi yaygın sindirim sorunlarının azalmasına destek olurlar.

Bunun yanı sıra, probiyotikler bağırsaktaki asit-baz dengesini düzenleyerek patojen mikroorganizmaların çoğalmasını engeller. Bu durum, enfeksiyon riskini azaltır ve genel sindirim sistemi sağlığını olumlu yönde etkiler. Ayrıca, probiyotik bakteriler tarafından üretilen bazı maddeler (örneğin kısa zincirli yağ asitleri), bağırsak hücrelerinin yenilenmesini teşvik ederek mukozal bariyerin güçlenmesine katkıda bulunur.

Bağışıklık sistemi ve probiyotikler arasındaki ilişki

Bağırsak florası, bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. Bağışıklık hücrelerinin büyük bir kısmı bağırsaklarda bulunur ve burada mikroorganizmalara karşı sürekli bir etkileşim içindedir. Probiyotikler, bu etkileşimde bağışıklık yanıtını düzenleyerek enfeksiyonlara karşı koruma sağlarlar.

Probiyotiklerin bağışıklık sistemini destekleyici etkisi, zararlı mikroorganizmaların baskılanması ve inflamatuar tepkilerin azalmasıyla ortaya çıkar. Ayrıca, probiyotikler bağışıklık hücrelerinin aktivitesini arttırarak vücudun hastalıklara karşı direncini yükseltir. Bu açıdan, düzenli probiyotik tüketimi soğuk algınlığı gibi enfeksiyonların önlenmesinde de önemli bir rol oynar.

Probiyotiklerin gaz, şişkinlik ve kabızlık gibi sindirim sorunlarına etkisi

Sindirim sistemi problemleri, günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Gaz, şişkinlik, kabızlık gibi sorunlar genellikle bağırsak florasındaki dengenin bozulmasıyla ilişkilidir. Probiyotikler, bu tür sorunların azaltılmasında etkili doğal çözümler sunar.

Probiyotik takviyesi, bağırsaktaki faydalı bakterilerin sayısını artırarak sindirim sisteminin daha sağlıklı çalışmasını sağlar. Özellikle gaz ve şişkinlik problemlerinde, probiyotikler bağırsakta gaz üreten bakterilerin dengesini kontrol altına alır. Kabızlıkta ise bağırsak hareketlerini düzenleyerek dışkının yumuşamasına ve düzenli boşalmaya yardımcı olur.

Sonuç olarak, probiyotiklerin düzenli kullanımı sindirim sisteminin fonksiyonlarını destekleyerek yaşam kalitesini artırır ve bağırsak sağlığını korur. Bu özellikleri nedeniyle, probiyotikler günümüzde hem tıbbi hem de beslenme alanında önemli bir yer edinmiştir.

Sağlıklı Bağırsak Florasını Destekleyen En Etkili Probiyotik Türleri

Lactobacillus ve Bifidobacterium türlerinin bağırsak sağlığındaki önemi

Lactobacillus ve Bifidobacterium türleri, bağırsak sağlığını destekleyen en yaygın ve etkili probiyotik gruplarındandır. Bu bakteriler, bağırsakta doğal olarak bulunan ve sindirim sisteminin dengesi için kritik rol oynayan mikroorganizmalardır. Lactobacillus türleri, özellikle ince bağırsakta çoğalır ve laktik asit üretimi sayesinde pH’ı düşürerek zararlı bakterilerin büyümesini engeller. Aynı zamanda, bağırsak duvarının bariyer fonksiyonunu güçlendirerek inflamasyonu azaltır.

Bifidobacterium türleri ise kalın bağırsakta yoğun olarak bulunur ve sindirim sisteminin detoksifikasyon süreçlerine katkı sağlar. Bu bakteriler, liflerin fermente edilmesiyle kısa zincirli yağ asitleri (SCFA) üretir; bu da bağırsak hücrelerinin enerjisini artırır ve mukozal bariyerin sağlığını korur. Bifidobacterium ayrıca bağışıklık sistemini destekleyici etkileri ile de bilinir. Bu iki tür, birlikte çalışarak bağırsak florasının dengelenmesinde, sindirim sorunlarının azaltılmasında ve genel sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratmada önemli bir sinerji oluşturur.

Diğer önemli probiyotik türleri (Saccharomyces boulardii, Streptococcus thermophilus vb.)

Bunun yanı sıra, bağırsak sağlığında etkili olan diğer probiyotik türleri de vardır. Saccharomyces boulardii adlı probiyotik maya, antibiyotik kaynaklı ishal ve bazı bağırsak enfeksiyonlarında sıklıkla kullanılan güçlü bir destekleyicidir. Bu maya, patojen mikroorganizmaların bağırsakta tutunmasını engeller ve bağışıklık yanıtını artırır.

Streptococcus thermophilus ise yoğurt ve kefir gibi fermente süt ürünlerinde bulunan bir probiyotiktir. Bu bakteri, laktozu parçalayarak laktoz intoleransı olan bireylerde sindirimi kolaylaştırır ve bağırsak mukozasının iyileşmesine katkı sağlar. Ayrıca, bazı Enterococcus ve Lactococcus türleri de bağırsak florasını destekleyen önemli probiyotikler arasında yer alır.

Hangi probiyotik türleri hangi sindirim sorunlarına iyi gelir?

Her probiyotik türünün bağırsakta farklı işlevleri ve etkileri vardır. Örneğin:

• Lactobacillus acidophilus: İshal, irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve vajinal enfeksiyonlarda faydalıdır.
• Bifidobacterium lactis: Kabızlık ve bağışıklık güçlendirme konusunda destek sağlar.
• Saccharomyces boulardii: Antibiyotik kullanımı sonrası ishal ve Clostridium difficile enfeksiyonlarında etkilidir.
• Lactobacillus rhamnosus: Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde ve alerjik reaksiyonların azaltılmasında rol oynar.
• Streptococcus thermophilus: Laktoz intoleransı ve süt ürünlerinin sindiriminde destek olur.

Bu çeşitlilik, probiyotik seçimi yaparken hangi türün hangi sindirim sorununa yönelik etkili olduğunu bilmenin önemini gösterir. Özellikle kronik sindirim problemleri yaşayanlar için, uygun probiyotik suşunun belirlenmesi tedavi başarısını artırır.

Probiyotik suşlarının dayanıklılığı ve bağırsakta kolonizasyon yeteneği

Probiyotiklerin etkinliği, canlı kalma ve bağırsakta kolonize olma yeteneklerine bağlıdır. Bazı probiyotik suşları, mide asidi ve safra tuzlarının olumsuz etkilerine karşı daha dayanıklıdır ve bağırsakta uzun süre kalabilir. Bu özellik, probiyotiklerin faydalarının sürdürülebilir olması açısından kritik öneme sahiptir.

Örneğin, Lactobacillus plantarum ve Bifidobacterium longum gibi suşlar, mide asidinden zarar görmeden ince ve kalın bağırsakta aktif kalabilir. Ayrıca, probiyotiklerin bağırsak mukozasına tutunma yeteneği, kolonizasyon ve uzun vadeli fayda için gereklidir. Bu nedenle, probiyotik takviyelerinde sadece canlı bakteri sayısına değil, aynı zamanda suşun dayanıklılığına ve bağırsakta tutunma kapasitesine de dikkat etmek gerekir.

Sonuç olarak, probiyotiklerin bağırsaktaki etkinliği, doğru suş seçimi ve uygun dozaj ile sağlanabilir, bu da sindirim sistemi sağlığının desteklenmesinde önemli bir faktördür. Bu noktada, hem doğal kaynaklar hem de takviyeler aracılığıyla uygun probiyotiklerin seçilmesi, sağlıklı bir bağırsak florasının korunmasına büyük katkı sağlar.

Probiyotik İçeren Besinler ve Takviyelerle Bağırsak Sağlığını Güçlendirme

Yoğurt, kefir, turşu, kombucha gibi doğal probiyotik kaynakları

Doğal probiyotik kaynakları, bağırsak sağlığını desteklemenin en lezzetli ve pratik yollarındandır. Yoğurt, içerdiği canlı Lactobacillus ve Bifidobacterium türleriyle en bilinen probiyotik kaynaklardan biridir. Özellikle ev yapımı ve katkısız yoğurtlar, yüksek canlı bakteri içeriğiyle bağırsak florasını güçlendirir.

Kefir, yoğurda benzer şekilde fermente edilmiş bir süt ürünüdür ancak daha zengin bir probiyotik çeşitliliğine sahiptir. Kefirde hem bakteri hem de maya türleri bulunur, bu da sindirim sistemine çok yönlü destek sağlar. Düzenli kefir tüketimi, kabızlık ve gaz gibi sorunları hafifletmede oldukça etkilidir.

Fermente sebzeler arasında en popüler olanı turşudur. Lahana, salatalık veya havuç gibi sebzelerin doğal olarak fermente edilmesiyle elde edilen turşu, bağırsakta faydalı bakteri sayısını artırmaya yardımcı olur. Ancak turşunun tuz oranına dikkat etmek gerekir; aşırı tuzlu tüketim sağlık açısından olumsuz etkiler yaratabilir.

Son yıllarda popülerlik kazanan kombucha, fermente edilmiş çaydan elde edilen probiyotik içecektir. İçeriğindeki faydalı mikroorganizmalar ve organik asitler sayesinde sindirim sistemini destekler, detoksifikasyonu kolaylaştırır. Ancak kombucha tüketirken güvenilir ve kaliteli ürünler tercih edilmelidir.

Probiyotik takviyelerinin çeşitleri ve kullanım alanları

Doğal besinlerin yanı sıra, probiyotik takviyeleri günlük bağırsak sağlığı desteği için yaygın olarak kullanılır. Takviyeler genellikle kapsül, tablet, toz veya sıvı formda sunulur. Probiyotik takviyeleri, özellikle bağırsak florası bozulmuş, sindirim sorunları yaşayan veya bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde etkilidir.

Çeşitli probiyotik suşları içeren kombine takviyeler, farklı bağırsak bölgelerinde daha geniş kolonizasyon sağlar. Bazı takviyeler, sadece belirli bir suşu hedef alırken, karma formülasyonlar daha kapsamlı fayda sunar. Örneğin, IBS şikayetleri için özel olarak formüle edilen takviyelerde Lactobacillus ve Bifidobacterium suşlarının kombinasyonları tercih edilir.

Probiyotik takviyeleri, antibiyotik tedavisi sonrası bağırsak florasının hızlı toparlanması için de sıklıkla önerilir. Ayrıca, seyahat ishaline karşı veya stres kaynaklı sindirim problemlerinde destek amaçlı kullanılabilir. Ancak takviyelerin düzenli ve doğru şekilde alınması, maksimum fayda için önemlidir.

Probiyotik alırken dikkat edilmesi gerekenler: Dozaj, suş seçimi, saklama koşulları

Probiyotik ürünlerde etkili sonuç alabilmek için bazı önemli unsurlara dikkat etmek gerekir. Dozaj, probiyotiklerin canlı bakteri sayısını ifade eder ve genellikle CFU (koloni oluşturabilen birim) olarak belirtilir. Etkili bir takviye için günlük en az 1 milyar CFU içeren ürünler tercih edilmelidir. Ancak ihtiyaçlara göre bu dozaj artabilir.

Suş seçimi ise probiyotiklerin hangi sağlık sorununa yönelik kullanılacağını belirler. Her suşun farklı özellikleri ve etki alanları vardır. Bu yüzden, özellikle belirli bir sağlık problemi için probiyotik alınacaksa, o duruma uygun suşların bulunduğu ürünler tercih edilmelidir.

Saklama koşulları da probiyotiklerin canlı kalması için kritik bir faktördür. Çoğu probiyotik, sıcak ve nemli ortamda hızla etkisini yitirebilir. Bu nedenle, ürünlerin üzerinde belirtilen saklama talimatlarına uymak gerekir. Bazı probiyotikler buzdolabında saklanmalı, bazıları ise oda sıcaklığında dayanıklı formüller içermelidir.

Prebiyotiklerin probiyotiklerle birlikte kullanımı ve sinerjik etkileri

Probiyotiklerin bağırsakta sağlıklı bir ortamda çoğalması için prebiyotikler önemli destekçilerdir. Prebiyotikler, sindirilemeyen liflerdir ve bağırsaktaki faydalı bakterilerin besin kaynağı olarak görev yapar. Böylece probiyotiklerin etkisi artarak sinerjik bir ilişki ortaya çıkar.

Örneğin, inülin, fruktooligosakkaritler (FOS) ve galaktooligosakkaritler (GOS) gibi prebiyotikler, Lactobacillus ve Bifidobacterium türlerinin gelişimini teşvik eder. Prebiyotik ve probiyotik birleşimi, sinbiyotik olarak adlandırılır ve bağırsak sağlığı için güçlü bir kombinasyon sağlar.

Bu nedenle, probiyotik takviyeleri veya besinleri tüketirken, aynı zamanda prebiyotik içeren besinlerin (soğan, sarımsak, pırasa, muz, tam tahıllar) beslenmeye dahil edilmesi önerilir. Bu sayede bağırsak florasının dengesi ve çeşitliliği daha etkin bir şekilde korunabilir.

Probiyotiklerin günlük beslenmeye entegrasyonu için pratik öneriler

Probiyotikleri günlük hayata kolayca entegre etmek, bağırsak sağlığını korumanın temel adımlarından biridir. İşte bazı pratik öneriler:

• Kahvaltıda doğal yoğurt veya kefir tüketmek, probiyotik alımını artırır.
• Yemeklerde ev yapımı turşu veya fermente sebzeleri kullanmak, bağırsak dostu besin çeşitliliği sağlar.
• Ara öğünlerde kombucha gibi fermente içecekler tercih edilebilir.
• Probiyotik takviyeleri, özellikle yoğun iş temposunda veya seyahatlerde pratik destek sağlar.
• Prebiyotik lif içeren sebze ve meyveleri sofradan eksik etmemek, probiyotiklerin etkinliğini artırır.

Bu basit alışkanlıklarla, bağırsak florasının dengesi korunur ve sindirim sisteminin sağlığı güçlendirilir. Böylece, sindirim sorunları azalırken, genel yaşam kalitesi olumlu yönde etkilenir.

Probiyotiklerin Bağırsak Sağlığı Üzerindeki Bilimsel Kanıtları ve Güncel Araştırmalar

Probiyotiklerin IBS, IBD gibi hastalıklardaki etkileri üzerine yapılan klinik çalışmalar

İrritabl bağırsak sendromu (IBS) ve inflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD) gibi kronik sindirim sistemi rahatsızlıkları, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen sağlık sorunlarıdır. Günümüzde yapılan klinik araştırmalar, probiyotiklerin bu hastalıkların yönetiminde önemli bir destekleyici rol oynadığını göstermektedir.

IBS hastalarında, özellikle karın ağrısı, şişkinlik ve düzensiz bağırsak hareketlerinde probiyotik kullanımı ile belirgin iyileşmeler rapor edilmiştir. Lactobacillus ve Bifidobacterium türlerinin kombine edildiği takviyeler, bağırsakta inflamasyonu azaltarak semptomların hafiflemesine yardımcı olur. Ayrıca, probiyotikler bağırsak hareketlerini düzenleyerek hem kabızlık hem de ishal tip IBS’de olumlu etkiler yaratır.

IBD, yani Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi durumlarda ise probiyotiklerin inflamasyonun kontrolünde destekleyici bir etkisi vardır. Bazı çalışmalar, özellikle Saccharomyces boulardii ve Lactobacillus rhamnosus suşlarının, hastalığın alevlenme dönemlerinde semptomların kontrolüne katkıda bulunduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte, probiyotiklerin tek başına tedavi edici olmadığını; ancak ilaç tedavisi ile birlikte kullanıldığında yan etkilerin azalmasına ve hastalık sürecinin daha stabil geçmesine destek verdiği belirtilmektedir.

Bağırsak mikrobiyotasının genel sağlık üzerindeki etkileri ve probiyotiklerin rolü

Bağırsak mikrobiyotası, sadece sindirim sistemiyle sınırlı kalmayıp, genel sağlık üzerinde geniş kapsamlı etkiler gösterir. Bu mikroorganizmalar, metabolizma, bağışıklık sistemi, hormonal denge ve hatta ruh hali üzerinde belirleyici bir role sahiptir. Sağlıklı ve dengeli bir bağırsak florası, kronik hastalıkların önlenmesinde ve genel refahın korunmasında kritik bir faktör olarak kabul edilir.

Probiyotikler, mikrobiyota dengesinin korunması ve yeniden kurulmasında başlıca aktörlerdir. Vücuttaki iltihaplanmayı azaltarak, metabolik hastalıklar, obezite ve hatta diyabet gibi durumların riskini düşürmeye yardımcı olur. Ayrıca, probiyotiklerin bağırsakta ürettiği bazı metabolitler, kolesterol seviyelerinin düzenlenmesine ve kan şekeri kontrolüne olumlu katkılar sağlar.

Bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri ise özellikle dikkat çekicidir. Probiyotiklerin, immün hücrelerin aktivasyonunu artırarak enfeksiyonlara karşı koruyucu rol oynadığı; aynı zamanda otoimmün hastalıkların gelişimini sınırladığına dair bulgular mevcuttur. Bu açıdan, probiyotik takviyesi sadece bağırsak sağlığı için değil, tüm vücudun direncini artırmak için de önemli bir tamamlayıcıdır.

Probiyotiklerin mental sağlık ve ruh hali üzerindeki etkileri (gut-brain axis)

Son yıllarda yapılan araştırmalar, bağırsak ve beyin arasındaki çift yönlü iletişimi ifade eden gut-brain axis kavramını ortaya koymuştur. Bu bağlantı sayesinde bağırsak mikrobiyotası, ruh hali, stres düzeyi ve zihinsel sağlık üzerinde etkili olmaktadır. Probiyotikler, bu eksende önemli bir rol üstlenir.

Araştırmalar, düzenli probiyotik tüketiminin anksiyete, depresyon ve stres gibi durumların belirtilerini hafifletmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Lactobacillus helveticus ve Bifidobacterium longum gibi suşlar, beyin kimyasallarının düzenlenmesini destekleyerek sakinleştirici etkiler yaratabilir. Ayrıca, probiyotiklerin bağırsakta kortizol düzeylerini düzenlediği ve böylece stres hormonlarının dengelenmesine katkı sağladığı bilinmektedir.

Bu etkiler, özellikle yoğun stres altında olan bireylerde veya psikolojik rahatsızlık yaşayanlarda probiyotik kullanımının destekleyici bir yöntem olarak düşünülmesini sağlamaktadır. Ruh sağlığını iyileştirmek için kullanılan geleneksel yöntemlere ek olarak, probiyotiklerin doğal ve yan etkisiz bir seçenek olarak öne çıkması, bağırsak-beyin ekseninin önemini artırmaktadır.

Probiyotik kullanımı ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları

• Probiyotikleri ne kadar süre kullanmalıyım?
  Genellikle probiyotiklerin faydasını görmek için en az 4-6 hafta düzenli kullanılması önerilir. Ancak kullanım süresi, kişinin sağlık durumuna ve hedeflerine göre değişebilir.
  
• Probiyotikler her yaş için güvenli midir?
  Sağlıklı bireylerde uygun dozlarda kullanıldığında probiyotikler genellikle güvenlidir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin veya ciddi kronik hastalıkları bulunanların doktor kontrolünde kullanması gerekir.
  
• Probiyotikler antibiyotiklerle birlikte alınabilir mi?
  Evet, antibiyotik kullanımı sırasında ve sonrasında probiyotik almak, bağırsak florasının korunmasına yardımcı olur. Ancak aralarında en az 2 saatlik bir zaman farkı bırakılması tavsiye edilir.
  
• Probiyotik kullanırken yan etkiler olur mu?
  İlk kullanımlarda hafif gaz, şişkinlik veya sindirim değişiklikleri görülebilir; genellikle geçicidir. Ciddi yan etkiler nadirdir ancak alerjik reaksiyon veya enfeksiyon riski bağışıklık sistemi zayıf olanlarda olabilir.
  

Potansiyel yan etkiler ve probiyotiklerin güvenilirliği

Probiyotikler genellikle güvenli kabul edilse de, bazı durumlarda yan etkiler ortaya çıkabilir. Hafif sindirim sorunları, özellikle probiyotik kullanımı ilk başladığında görülebilir ve çoğunlukla kısa sürelidir. Bunun dışında, bağışıklık sistemi zayıf, ciddi hastalığı olan veya kritik durumdaki bireylerde nadir de olsa enfeksiyon riski bulunmaktadır.

Probiyotiklerin kalitesi ve içeriği, güvenilirlik açısından büyük önem taşır. Uygun üretim standartlarına sahip, içerik doğruluğu ve canlı bakteri garantisi sunan ürünlerin tercih edilmesi gereklidir. Ayrıca, probiyotiklerin saklama koşullarına dikkat edilmesi, etkinliğin korunması açısından şarttır.

Sonuç olarak, probiyotikler bağırsak sağlığının korunması ve iyileştirilmesinde etkili bir destek unsuru olarak kabul edilmekte; ancak doğru ürün seçimi, uygun kullanım ve bireysel sağlık durumu göz önünde bulundurularak kullanılmaları önem taşımaktadır.